Liza Geysels: “Het KOM-gesprek is een alternatief voor het klassieke oudercontact. De leerling vertelt aan de ouders in eigen woorden wat goed gaat, wat minder en hoe die kan groeien. Als leraar zijn we de coach die de leerling in de juiste richting duwt als het gesprek dreigt stil te vallen. We vullen aan en duiden onze aanpak maar au fond zit de leerling aan het stuur.” 

“We bereiden het KOM-gesprek grondig voor tijdens een individueel selfiegesprek, een soort evaluatiegesprek. Daarin peilen we naar hoe de leerling zich voelt, we brengen hun functioneren ter sprake en gaan dieper in op hun resultaten. Dat doen we op basis van een vragenlijst die de leerling vooraf invult. Door in gesprek te gaan, leert de leerling zijn leerproces verwoorden. We geven ook richtvragen mee als leidraad bij het KOM-gesprek ’s avonds.” 

“Rond Pasen brengen we ook de studiekeuze ter sprake en helpen we ouder en leerling wegwijs te maken in het kluwen van studierichtingen dat zich op het einde van elke graad aandient. We houden een KOM-gesprek in alle jaren van het middelbaar en in OKAN maar het zou ook werken op het einde van de lagere school wanneer leerlingen mondig genoeg zijn en voor de sprong naar het secundair staan.” 

Tijdens de selfiegesprekken stoot je soms op dingen die je anders nooit had kunnen achterhalen Liza Geysels 
leraar Nederlands 

Welke voordelen ervaar je? 

Liza Geysels: “Vroeger kregen de leerlingen hun punten en daarmee was de kous af. Nu vragen we hen om daarover te reflecteren: waar liggen hun talenten, welke hindernissen ervaren ze en hoe kunnen ze die overwinnen? De boodschap is: leren is een proces en je moet het zelf in handen nemen.” 

“Ik sta vaak versteld van zelfinzicht van onze leerlingen. Ze voelen goed aan waar hun sterktes liggen en en waar ze het moeilijk mee hebben. Vaak is het een kwestie van nog even doorvragen en hen de juiste woordenschat aan te reiken om wat uit de vragenlijst komt, nog sterker te verwoorden.” 

“Die inzichten delen ze vervolgens met hun ouders. De resultaten zijn nog vaak het vertrekpunt maar de leerling vertelt vooral hoe die wil groeien en hoe je dat als ouder kan ondersteunen. Zo groeit de betrokkenheid en halen we de drempel omlaag.” 

Liza Geysels: “Het KOM-gesprek begon als een experiment en verspreidde zich als een olievlek.” Er komen vast ook onverwachte dingen naar boven? “Tijdens de selfiegesprekken stoot je soms op dingen die je anders nooit had kunnen achterhalen. Zo was er een leerling die doorgaans goede resultaten behaalde maar plots de tekorten opstapelde. Eerst dachten we dat het met faalangst te maken had maar tijdens het gesprek bleek dat haar thuissituatie de achterliggende oorzaak was. Dan heeft het geen zin om aan de attitude te werken maar moeten we inzetten op welzijn.” 

“Dat zijn geen evidente gesprekken en als leraar moet je best wel wat empathie aan de dag leggen. Een leerling die doorgaans vrolijk is, kan plots zijn masker afleggen en heel emotioneel reageren.” 

“Leerlingen brengen ook dingen ter sprake die ze liever niet met hun ouders delen. Dat is een moeilijk evenwicht. We willen dat de leerlingen hun ei kwijt kunnen, anderzijds horen we soms dingen die de ouders wél moeten weten. Als het te delicaat wordt, overleggen we met de leerlingenbegeleiding of het CLB om te kijken of we de ouders toch moeten inlichten of externe hulp moeten inroepen.” 

We zien niet alleen meer ouders, maar ook leerlingen zijn zich veel bewuster van hun leerproces Liza Geysels leraar Nederlands 

Waarom hebben jullie de overstap gemaakt? 

Liza Geysels: “Het was vroeger niet altijd evident om de ouders tot op het oudercontact te krijgen. Samen met De Schoolbrug, een Antwerpse organisatie die de band tussen scholen, ouders en leerlingen versterkt, zochten we naar oplossingen. Zij kwamen met het idee aanzetten van het KOM-gesprek. In Vlaanderen is het nog zeldzaam maar in Nederland is het al goed ingeburgerd.” 
 

“Het is begonnen als een klein experiment van enkele leraren die dat wel eens wilden uitproberen. De start viel samen met corona. Mondmaskers en videocalls waren een extra hindernis. Bovendien stond niet iedereen te springen. Het is een extra tijdsinvestering en een emotioneel of stroef gesprek haalt je uit je comfortzone. Toch verspreidde het zich als een olievlek onder de leraren omdat de voordelen overtuigd waren: we zien niet alleen meer ouders maar ook leerlingen die zich veel bewuster zijn van hun leerproces.” 

“Nu passen we het schoolbreed toe, telkens aangepast aan wat de leerlingen aankunnen. In de derde graad voeren we het selfiegesprek al wandelend in het park in plaats van in de klas. In OKAN hebben we de richtvragen vervangen door pictogrammen om het KOM-gesprek voor te bereiden. Pictogrammen helpen ook voor ouders die thuistaal niet machtig zijn. Het is dan een extra voordeel om de leerling mee aan tafel te hebben, die indien nodig kan inspringen als vertaler.” 

Annemie van Beirendonk geeft les aan anderstalige ouders met kinderen uit het basis en secundair onderwijs van Pius X. Ze komt vier keer per week samen de ouders om rond schoolse thema’s te werken. 

Annemie: “Nederlands voor ouders op School' legt de focus op alles wat met de school te maken heeft. De lessen gaan uit van de dagdagelijkse dingen van het schoolleven. In welke klas zit je kind?, Wat is de naam van de juf of meester? Hoe werkt het schoolreglement? Wat staat er in de agenda van je kind? We bezoeken de klas, maken kennis met de leerkracht, ik leg uit hoe speelhoeken werken, welk soort speelgoed er ligt. Alles doen we in stapjes. “Leren voor de kinderen is een grote motivatie.” 

Iedere cursist krijgt De Nederlandse taal uitgelegd in context van de school. We hebben cursisten die analfabeet zijn of die zelf nog nooit naar school zijn geweest. Een van de belangrijkste dingen is dus zorgen dat er een vertrouwensband is, zorgen dat de durf er is.  “Wat voor ons vanzelfsprekend lijkt, zijn vaak verborgen drempels voor anderstalige ouders.” 

Je kinderen afmelden bij het secretariaat is minder moeilijk als je bekend bent met de persoon aan de andere kant van de lijn. Annemie laat cursisten oefenen met het secretariaat na een persoonlijke kennismaking. Een vrijwilliger, in dit geval Annemie's moeder, is ingeschakeld als extra oefenpersoon om verder te oefenen. Annemie: “We gaan ook op verkenning in de buurt van de school naar plekken waar hun kinderen extra oefenkansen en uitdagingen krijgen en waar de ouders zelf om hulp kunnen vragen. Denk daarbij aan de bibliotheek, cultuurhuizen in ons geval Nova en De Stek. 

Schoolbetrokkenheid en thuisbetrokkenheid. Annemie tipt: "Het is belangrijk om te denken aan de basics en alle informatie in stukjes op te delen. Ouders hebben vaak wel een smartphone, maar geen laptop ter beschikking. Zorg zeker voor WiFi. 
'Nederlands voor ouders' is een goede start. Er wordt veel geleerd op korte tijd. Na een jaar helpen we cursisten door te stromen naar gepast taalonderwijs voor elke cursist, bijvoorbeeld naar de Centra voor Volwassenonderwijs (CVO ) of Ligo.” 

Wat vinden de cursisten zelf?*

“Ik ben nog maar 3 maanden in België, ik heb geen familie of vrienden om Nederlands te oefenen. Ik wil niet alleen de kinderen helpen op school, maar ook sociaal zijn en contacten opbouwen. Bij het inschrijven van de kinderen op school kon ik niet praten met directeur. Mijn vorige job was in Spanje, maar hij sprak geen Spaans.  De directeur gaf aan dat ik kon inschrijven bij KAAP. De eerste dag begreep ik geen woord, ik moest van nul beginnen. Ik durfde bijna niet terug te komen, maar ik ben toch gegaan. Na een maand was ik verder en kon ik mijn naam zeggen en adres zeggen." 

De cursisten geven aan dat ze Nederlands leren om de kinderen te helpen.  “Als er brieven komen van school, wil ik weten wat erin staat”. “Ik wist niet dat ik de agenda moest handtekenen, nu let ik op de brieven in de schooltas”. “We leren wat wij kunnen doen, wat de school kan doen en wat het kind kan doen. Ik had geen weet van de schoolregels. Ik wist ook niet dat ik elke dag een handtekening in de agenda moest zetten.” 

“Elke ochtend stond de kleuterjuf aan de schoolpoort en zei iets tegen mij, ik wist niet wat. Hier leerde ik dingen zoals “Wie ben jij” en  “Goeiemorgen”. Toen wist ik dat de juf elke ochtend “goeiemorgen” tegen me zei.” 

Hoe kan de school helpen? 

“Het is leuk als ze ons motiveren. Langzaam spreken. Het praten zelf is moeilijk; de volgorde van de zin, de werkwoorden…Ik zeg wel eens mijn Nederlands is kapot. Ik woon in de Bosschaertstraat. Ik heb er twee dagen over gedaan om dat te leren zeggen. Je moet vaak je adres opgeven.” 

“Ook Samenwerken met de juffen en de meester. De directeur komt langs in onze klas en we kunnen vragen aan hem stellen.” 

“We gebruiken een boekje met alle belangrijke informatie. Hoe werkt oudercontact, hoe maak je een afspraak, delen van het lichaam, de klok.. Er staat ook een QR code voor meer informatie. Ik neem het boekje mee naar oudercontact, en gebruik het bij telefoneren. 

Alle cursisten zijn het eens: 'Nederlands voor ouders op school' werkt. En Annemie in het bijzonder hebben ze in hun hart gesloten.kaap Nederlands voor anderstalige ouders 

*De antwoorden van cursisten zijn aangevuld door redactie 

Wil je weten of Nederlands voor ouders iets is voor jouw school? Plan een kennismakingsgesprek.